خیلی از پزشکان در معاینه‌های اولیه علاوه بر معاینه‌کردن چشم‌ها، گوش، ریه و... زبان را هم معاینه می‌کنند؟! چرا‌که ظاهر زبان و تغییرات آن از جمله رنگ، بافت و پرزهای آن می‌تواند خبر از شروع یک بیماری یا ابتلا به یک بیماری دهد. این حساسیت نه تنها توسط پزشک بلکه توسط خود افراد نیز باید وجود داشته باشد.
زبان یکی از مهم‌ترین اعضای بدن است، اما متاسفانه خیلی از افراد وقتی با تغییرات ظاهری زبان مواجه می‌شوند، خیلی بی‌تفاوت از کنار آن می‌گذرند؛ در صورتی که پزشکان توصیه می‌کنند با هر تغییر و زایده‌ای که روی زبان مواجه می‌شوید، به آن توجه داشته باشید تا مبادا بیماری‌ای در کمین باشد.
تغییرات ظاهری زبان را نادیده نگیرید
به‌طور کلی 64 درصد بدخیمی‌های حفره دهان در کناره طرفی خلفی (قسمت‌های انتهایی
زبان سمت راست و چپ) زبان بروز می‌کند. با این حال ضایعه‌های بدخیم ممکن است از یک
لوکوپلاکیا یا زخم در دهان شروع شود که گاهی اوقات ممکن است به‌صورت یک توده یا
برجستگی در دهان به‌وجود آید. یکی از خصوصیات بارزی که این ضایعات بدخیم در زبان
دارند، این است که آنها از مراحل اولیه تا مرحله پیشرفته معمولا عاری از درد هستند.
برای همین بیمار ممکن است متوجه تغییرات ظاهری زبان نشود یا در صورت مشاهده نسبت به آنها بی‌توجه باشد، چون این علائم همراه با درد نیستند. برای همین بیمار زمانی به پزشک مراجعه می‌کند که دست‌کم 9 الی 10 ماه از بروز این زایده‌های بدخیم گذشته باشد. پس باید به تغییر رنگ زبان (سفیدی یا قرمزی)، ایجاد زخم و توده برجسته توجه خاصی داشته باشیم و سطحی از کنارشان نگذریم.
زخم معمولی زبان یا دهان طی یک هفته تا 10 روز بهبود پیدا می‌کند اما زخم دهانی که بیشتر از 10 روز طول بکشد و از بین نرود، امکان دارد نشانه‌ای از سرطان دهان باشد. برای همین باید فورا به پزشک مراجعه کرد. در صورت لزوم دندانپزشک اگر به مورد مشکوکی برخورد کند بیمار را به یک متخصص آسیب‌شناسی دهان و فک معرفی می‌کند. برای تشخیص درست پزشک نمونه‌برداری انجام می‌دهد و طبق نتیجه آزمایش درمان مناسب را انتخاب می‌کند.
عارضه ها و بیماری های زبان
ضایعه های تحریکی
ضایعه‌های تحریکی بر اثر یک تحریک مزمن ممکن است ایجاد
شوند یعنی فرد دائما زبانش را گاز بگیرد یا دندان تیزی باعث تحریک مداوم زبان شود؛
حتی اگر پرکردگی دندان به‌درستی انجام نشود، ممکن است باعث به‌وجود آمدن این عارضه
در زبان شود. با این حال این ضایعه‌ها ممکن است متغیر باشند اما در ابتدا آنها به
سرعت رشد می‌کنند اما بعد از مدتی رشدشان کند می‌شود و در آخر متوقف می‌شوند و به‌صورت
یک زایده که بیشتر به شکل یک برجستگی ملتهب هستند کنار زبان مشاهده می‌شوند.
زبان مودار
زبان مودار جزء عارضه هایی است که در سطح پشتی زبان (روی
زبان) ایجاد می‌شود و جزء ضایعات رشدی تکاملی قرار می‌گیرد. البته این زایده
تبدیل به ضایعات بدخیم نمی‌شود و وقتی می‌گوییم زبان مودار به این معنا نیست که
روی زبان مو به‌وجود آمده است بلکه پاپی‌های زبان بزرگ می‌شوند و حالت مویی شکل به
خود می‌گیرند.
این مشکل بیشتر در افرادی که عفونت باکتری دارند یا به‌صورت افراطی قهوه مصرف می‌کنند بروز پیدا می‌کند. حتی یکی از علائم ایدز در افراد همین زبان مودار است. البته ممکن است جنبه ارثی هم داشته باشد. ناگفته نماند که این پاپی‌های بلند رنگ‌پذیر هستند و ممکن است بر اثر خوردن خوراکی رنگ‌دار مثل قهوه رنگ زبان تغییر یابد.
شیارهایی روی زبان
زبان شیار‌دار هم جزء این دسته از ضایعات است که روی سطح
زبان فرد پر از گودال (مثل مغز) است. در این مواقع پرزهای روی زبان ملتهب، قرمز و
زخم می‌شوند و گاهی دردناک و حساس هستند، چرا‌که تجمع غذا باعث سوزش و درد روی
زبان می‌شود. برای رفع این مشکل تنها راه درمان همان مسواک زدن است؛ به این صورت
که آهسته مسواک را روی سطح زبان می‌کشیم. پس اگر فردی مشکل خاص دهان و دندانی نداشته باشد اما روی سطح زبانش را به‌خوبی
مسواک نزند، ممکن است گرفتار چنین مشکلات زبانی شود.
بیماری های عفونی زبان
دسته دیگر، بیماری‌های عفونی زبان هستند. این بیماری می‌تواند
شامل یک عفونت قارچی که معمولا روی سطح پشت زبان ایجاد می‌شود، باشد. این عفونت به‌صورت
پلاک‌هایی که از سطح مخاط جدا می‌شود، مثل بیماری برفک ظاهر می‌شوند.
بیماری برفک جزء بیماری‌های دهانی است که بیشتر در نوزادان و افراد مسن به‌وجود می‌آید، بنابراین می‌توان گفت این بیماری بیشتر شامل افرادی می‌شود که سیستم دفاعی بدن‌شان ضعیف یا پایین است. حتی افرادی که مشکل دیابتی دارند یا اضطراب‌شان زیاد است هم می‌توان این ضایعه دهانی یا زبانی را در آنها مشاهده کرد. برای درمان پزشک داروهای ضدبرفک یا همان داروهای ضد‌قارچ را تجویز می‌کند.
البته بیماری‌های عفونی دیگر هم ممکن است در قسمت پشتی زبان ایجاد شود؛ حتی بیماری ایدز هم علامت یا علامت‌هایی را می‌تواند روی زبان ایجاد کند که معمولا کناره پشتی طرفی زبان ایجاد می‌شود. شکل ظاهری که در این بیماری یعنی ایدز به‌وجود می‌آید، نمایان شدن پلاک‌های سفید رنگ است البته با این تفاوت که از روی زبان جدا نمی‌شوند و پشت سرهم هستند.
بیماری سل هم نوع دیگری از بیماری‌های عفونی است که خود را به‌صورت زخم‌هایی روی زبان نشان می‌دهد، به‌همین دلیل توصیه می‌شود با مشاهده هر زخم، توده، برجستگی، تغییر رنگ و... در زبان حتما به پزشک مراجعه کنید.
متن کامل این مقاله در وبسایت نوآورد قابل مشاهده است.
- ۹۴/۱۱/۲۰